Verslag (Digital) Masterclass Geert Teisman bij De Maatschappij

Woensdagmiddag, 20 januari, stond in het teken van samen werken aan complexe opgaven in de regio, met als titel Besturen en schuren: welke tussenruimte kunnen we hier gebruiken?

Op deze eerste digitale bijeenkomst van De Maatschappij departement Waterweg-Noord konden wij allen, dankzij een mooie actie van Stroomopwaarts toosten op het nieuwe jaar en genieten van een paar versnapering thuis achter onze PC’s.  Ook woensdag 17 febr. Zullen wij weer digitaal bij elkaar komen.

Onze spreker, Prof. Dr. Ing. Geert R. Teisman van de EUR, het Department of Public Administration and Sociology, heeft bijna een uur lang op indrukwekkende wijze weten te vertellen hoe we, zeker in deze bijzonder tijden, kunnen samenwerken aan complexe vraagstukken.

Of het nu gaat over de energietransitie, economische groei, zorg of andere thema’s waarvoor governance, slagkracht, coördinatie en samenwerking op nieuwe wijzen tussen verschillende partijen moeten worden georganiseerd, allen vragen meer dan ooit onze aandacht, tijd en energie. Zeker wanneer verschillende partijen op verschillende schaal niveau ’s en kennis gebieden vooruitgang moeten boeken. Hoe gebruik te maken van “de tussenruimte”.  Dat bleek meer dan een mooi concept of wetenschappelijke theorie.  Hoe organiseren we dat? Welke taal en methodes gebruiken we eigenlijk hiervoor?

Quote: Voortgang in samenwerking zijn resultaten van relatie, de informele binding EN verbinding tussen de deelnemers.

De inzichten van Geert Teisman over regionale samenwerking, zoals ze uit talloze studies naar voren komen:

• Vitaliteit van samenwerking is groter, als private partijen als probleem eigenaar participeren. Dan zijn ze effectiever dan publieke partijen.
• De betrokkenheid en participatie mag nooit te smal worden gekozen voor de opgave.
• Gaat beter als er een rijke agenda is, voldoende weefsel tussen de partijen is, en als een partij die het ‘thuis op orde heeft’ het boegbeeld/ aanjager kan zijn
• Het vraagstuk en zeker de “scope” daarvan dient niet in beton gegoten te zijn en dit vraagstuk en ook de uiteindelijke oplossing zullen zeker verschuiven in de tijd.

Stelling: Als de discussie gaat over taken en bevoegdheden, mislukt uiteindelijk de samenwerking.

Geert refereert aan Drechtsteden waar de samenwerking eerst een mooie tussenruimte creëert waar de steden elkaar ontmoeten, maar daarna institutionaliseert in een aparte organisatie die in discussie gaat met de gemeenten over taak en bevoegdheid. Dan loopt de energie weg en wordt de agenda armoedig. Dan moet het inhoudelijke vraagstuk weer centraal komen te staan. Daar moet het over gaan. De ogen moeten op de bal blijven.

Juist nu is het meer dan ooit relevant om het goed en gezamenlijk te organiseren en gebruik te maken van de mensen en organisaties die als ”natuurlijke” knooppunten in het breiwerk van netwerken functioneren.  Een netwerk bestaat uit knopen en verbindingen. Het zijn vooral de verbindingen die de kracht van netwerken bepaalt. Die verbinding noemt Teisman  de “tussenruimte”.

Tussenruimte moet NIET georganiseerd worden als een ‘organisatie’. Dan is de tussenruimte niet meer van toegevoegde waarde, dan wordt die ruimte dood. De tussenruimte ontleent kracht niet aan bevoegdheden. Uitoefenen van bevoegdheden of alleen het eigen belang voorop zetten maakt het proces ogenblikkelijk stuk.

Wat is het WEL? Living labs, Tafels, etc. Zorg voor gelijkwaardige interactie tussen ongelijksoortige agenten/ partijen. Het gaat om de complementaire waarde.  Tussenruimte ontleent zijn kracht aan feit dat partijen erbij willen horen. Het zijn de plekken waar het netwerk verbeterd wordt en de ketens gesmeed worden.

Tussenruimte moet steeds opnieuw georganiseerd worden als een plek waar partijen combi’s kunnen maken. Ook moeten de ruimtes steeds van nieuwe energie voorzien worden. Het gezamenlijke doel en pad blijft leidend.

Als toegift werden wij nog bijgepraat over de imposante wijze waarop de gemeente Rotterdam, met vele partijen, de complexe realisatie van de uitwerking van het klimaatakkoord ter hand heeft genomen. De visuele weergave van alle interacties, events en gebeurtenissen, lieten zien dat deze wijze van “organiseren” heel sterk verschilt van de gebruikelijke hiërarchische en lineair geplande aanpak waar veel gemeentes maar moeizaam van loskomen.

Deze denkwijze en pleidooi voor de “tussenruimte” is van toepassing op iedere organisatie en niet alleen een oproep aan onze overheden, om zo’n tussenruimte, op het juiste schaalniveau te creëren. Waar de O’s (Ondernemers, Overheid en Onderwijs) samen werken aan een complex vraagstuk speelt dit. En hebben we hier rekening mee te houden, zeker wanneer er inwoners bij betrokken zijn.

Onze reflectie is dat het schaalniveau van deze unieke regio, onze tussenruimte, hier in Waterweg weleens de juiste “verhouding” zou kunnen zijn voor die andere wijze van samenwerken en organiseren.

https://www.overheidvannu.nl/actueel/artikelen/2019/10/17/wat-nederland-echt-nodig-heeft-meer-tussenruimte
platform31.nl/nieuws/netwerkorganisaties-en-organisatienetwerken