Verslag bezoek Internationaal Strafhof (ISH)

Genocide of oorlogsmisdrijven gepleegd en dan naar Den Haag

De Maatschappij Departement ’s Gravenhage kreeg deze week een rondleiding door het Internationaal Strafhof (het International Criminal Court, ICC) in Den Haag, ook wel bekend als juridische hoofdstad van de wereld.

Het Internationaal Strafhof is het belangrijkste internationaal strafhof dat mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan de ernstigste internationale misdrijven onderzoekt, vervolgt en berecht. De leden van De Maatschappij en enkele introducees kregen de kans om dit strafhof van binnen te bekijken.

Het strafhof houdt zich bezig met 4 soorten misdrijven, vertelde woordvoerder Fadi El Abdallah ons: genocide (en dat kan ook de intentie tot volkenmoord zijn), misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en het misdrijf van agressie.

124 landen

Als nationale gerechtshoven niet doen wat ze moeten doen, kan het ICC in actie komen, legde El Abdallah uit. “Doordat een staat een verzoek doet, de Veiligheidsraad van de VN of de openbaar aanklager op eigen initiatief.” Bij het ICC werken zo’n 1000 mensen, waaronder 18 rechters.

Inmiddels hebben 124 landen, waaronder alle EU-lidstaten, zich aangesloten bij dit strafhof. De woordvoerder: “We moeten nog 70 landen zien te overtuigen.”

Publieke tribune

Als bezoekers zijn we welkom om de hoorzittingen bij te wonen, vertelde El Abdallah ook. We mochten plaatsnemen op de publieke tribune die uitkijkt op de rechtszaal. Op dat moment was er geen hoorzitting aan de gang, maar als dat wel zo is, moet je door een tweede security check met metaaldetector en meer dan een pen en papier mag je niet mee naar binnen nemen. In de rechtszaal zitten, op vaste plekken, de verdachte, getuigen, openbaar aanklager, rechters, advocaten en tolken.

Het ICC is 2002 opgericht en sinds december 2015 gevestigd in een nieuw gebouwd, imposant pand aan de Oude Waalsdorperweg. Een Deens architectenbureau won de competitie voor het ontwerp dat de transparantie van de hoorzittingen moet reflecteren.

Arrestatiebevel

Het ICC onderzoekt op dit moment misdrijven in Palestina, Venezuela, DR Congo, Darfur (Soedan), Burundi, Ivoorkust, Mali, Libië, Myanmar/Bangladesh, de Filipijnen, Afghanistan en Oekraïne, vertelde El Abdallah ook.

Tot nu toe zijn 42 arrestatiebevelen uitgevaardigd. 17 verdachten zijn (nog) op vrije voeten, waaronder Vladimir Poetin, Saif Al-Islam Gaddafi, de zoon van het voormalige staatshoofd van Libië en Omar Hassan Ahmad Al Bashir, de voormalige president van Soedan. Tot nu toe zijn 10 mensen (allen mannen) veroordeeld.

Een van de bezoekers vroeg El Abdallah naar de reactie van het ICC op de recente brief van enkele senatoren uit de VS. Hierin waarschuwden zij het ICC geen arrestatiebevelen uit te vaardigden tegenover minister-president Benjamin Netanyahu en andere Israëlische functionarissen. De woordvoerder gaf aan dat er geen officiële reactie van het ICC is geweest, maar dat de openbaar aanklager wel een verklaring afgelegd heeft. Hierin wees hij op artikel 70 van het Statuut van Rome (het verdrag dat de basis is voor het ICC), waarin een procedure is vastgelegd in geval van intimidatie van medewerkers van het ICC.

Juridische hoofdstad

Hij vertelde ook dat er vaak misverstanden zijn over wat het ICC precies doet, aangezien er diverse rechtbanken in Den Haag zijn. Zo is er ook het Internationaal Gerechtshof (International Court of Justice, ICJ), gevestigd in het Vredespaleis, dat geen misdrijven van individuen behandelt zoals het ICC, maar juridische geschillen tussen staten oplost en de VN juridisch advies geeft. Het Internationaal Gerechtshof is het belangrijkste rechtsorgaan van de VN, terwijl het Internationaal Strafhof onafhankelijk is van de VN, maar wel nauw samenwerkt.

Om het nog verwarrender te maken: eerder was ook het International Criminal Tribunal for Rwanda in Den Haag gevestigd, het International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia en het Special Tribunal for Lebanon. Wij Hagenaars en Hagenezen kunnen er hoe dan ook trots op zijn. Na beantwoording van de vele vragen van de aanwezige leden van De Maatschappij, werd de bijeenkomst onder luid applaus afgerond.

De rechtszaken zijn behalve ter plaatse ook online te bekijken (met een half uur vertraging): https://www.icc-cpi.int/streaming-all-displays?CR=Courtroom%201

Kom meer te weten over het ICC: https://www.icc-cpi.int/get-involved/more-just-world

Tekst: Thessa Lageman.