Jaarcongres "De Duurzaam Dynamische Delta" was groot succes!

Het 233ste jaarcongres van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel in het CineCity XL Theater in Vlissingen is op vrijdag 7 oktober 2016 bezocht door bijna 200 leden, introducé(e)s en belangstellenden. Het was erg leuk om te zien dat departement Dordrecht een bus had geregeld om met bijna 30 personen af te reizen naar het congres!

Nieuwe businessmodellen gaan niet alleen over winst maken
“Moet een ondernemer zich alleen afvragen of hij een winstgevende business kan opzetten of ook wat hij kan bijdragen aan zijn omgeving? Is dat niet veel belangrijker?” Die vraag komt op bij landelijk voorzitter Luuc Mannaerts na het beluisteren van de lezing van hoogleraar en oud-minister Jacqueline Cramer over kansen en bedreigingen voor de Zeeuwse delta. Volgens hem zou die bijdrage wel eens een heel groot verschil kunnen maken.  “Als ik het zo zie worden nieuwe businessmodellen zo aantrekkelijk dat de bestaande niet overleven.”  De lezing van Hein van Ameijden, directeur van Damen Schelde Naval Shipbuilding, waarin beelden te zien zijn van wat dit bedrijf niet meer produceert, inspireert Mannaerts tot deze conclusie: “Ik denk dat alles nog veel sneller zal gaan. Dat is de uitdaging van de ondernemer.” Welke mensen en opleidingen zijn daarvoor nodig  en hoe belangrijk is een goed opleidingsinstituut voor de dynamiek in de (lokale) samenleving? Hoe belangrijk zijn de toegankelijkheid en kwaliteit van het onderwijs? “Die vragen zijn, ook tijdens de discussie, aan de orde gekomen en landelijk zijn we daarmee druk bezig. Onze leden en bestuursleden passen goed bij het huidige tijdperk. De meesten voelen de verantwoordelijkheid iets terug te geven”, aldus Mannaerts.

Bij de opening van het jaarcongres benadrukt Mannaerts de twee thema’s – duurzaamheid en sociale dynamiek of beleving – die volgens hem ook wereldwijd relevant zijn. Dat geldt eveneens voor het bevorderen van welvaart en welzijn, waar De Maatschappij zich al 240 jaar voor inzet. “Het gaat met bewegingen, maar de relevantie is misschien wel hoger dan ooit.” Mannaerts roept de deelnemers aan het congres op goed te kijken en het geleerde mee te nemen naar het eigen departement. “Dan gaat de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel een enorme draai maken”, aldus de voorzitter, die tijdens de afsluiting concludeert dat dit zonder meer zal gebeuren.

Knallend begin
Het departement Zeeland wil de bezoekers van het landelijke jaarcongres van De Maatschappij op deze frisse, maar droge vrijdag 7 oktober, niet alleen veel laten horen, maar vooral ook laten zien. Alle deelnemers stappen na de Zilte Zaligheden-lunch in speciale bussen. Daarmee gaan ze allereerst naar de kade tegenover superjachtenbouwer Amels, die sinds 1991 onderdeel is van Damen Shipyards. Daar wijst Victor Caminada van Amels op de timmerfabriek achter zijn toehoorders, een van de oudste betonnen gebouwen van Nederland, en vertelt hij over de scheepsbouw die Vlissingen heeft grootgemaakt. “Voor u ziet u het ‘eiland’ waar we volop bezig zijn met de bouw van superjachten.” zegt Caminada. Achter hem liggen twee enorme jachten. De voorste is gebouwd door een inmiddels niet meer bestaand Brits bedrijf en in Vlissingen voor een grote beurt. Het schip is 97 meter lang en heeft 45 bemanningsleden voor 12 gasten. Ernaast ligt de ‘Here comes the sun’, het grootste superjacht ooit door Amels gebouwd. Begin november wordt het 83 meter lange schip opgeleverd en biedt dan plaats aan 25 bemanningsleden en 12 gasten. “Sinds 2005 standaardiseren we dit soort schepen zoveel mogelijk. Daarin zit de winst. Daardoor kunnen we de kwaliteit verhogen, de levertijd verkorten (van vier tot 2,5 jaar bijvoorbeeld) en de prijs naar beneden brengen. We beginnen al met bouwen voordat de opdracht is gegeven, dat is een krachtig signaal naar de markt.” Terwijl Caminada dit vertelt schrikken de aanwezigen van harde kanonschoten en zetten roetdeeltjes zich vast op hun kleding. De reden: de Zeeuwse deernen uit Veere komen eraan. In hun roeisloep brengen ze, net als in de zestiende en zeventiende eeuw, hoogwaardigheidsbekleders aan wal. In dit geval de burgemeesters van Vlissingen en Middelburg, Bas van den Tillaar en Harald Bergmann.

Klinkende opening
Het tweede bedrijfsbezoek gaat naar het prachtige uit 1913/1914 daterende gebouw van de Koninklijke Maatschappij De Schelde. Sinds het bedrijf in 2000 is overgenomen door Damen, maakt het winst op de bouw van marineschepen. De bezoekers van het jaarcongres krijgen eerst een oorlam (een scheepsborrel) en maken daarna de opening mee van een expositie van twee- en driedimensionale werken van de dertig leden van de Vereniging van Zeeschilders. De burgemeesters Bergmann en Van den Tillaar, Hein van Ameijden (Damen) en departementsvoorzitter Jorrit Snijder bewegen de klepel van de grote scheepsklok snel heen en weer. Als ze het anders doen denken de medewerkers van Damen dat er een order binnen is en verteld wordt wat het aantal schepen is dat daarmee is gemoeid.

Praten over barrières levert niets op
Luctor et emergo, worstel en kom boven, is de slogan van de provincie Zeeland. Om de strijd met alle zaken die de Zeeuwse delta bedreigen – overstromingen, zeespiegelstijging, bodemdaling, verzilting en extreem weer – ook in de toekomst succesvol te kunnen aangaan moet veerkracht in al het denken en handelen centraal staan.  “Met praten over barrières komen we nergens. Het is moeilijk ze te slechten, maar als u dat doet kunt u kansen pakken die voor het oprapen liggen.” Volgens Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren en oud-minister van VROM, moet dat wel een gezamenlijke inspanning zijn. Eén bedrijf of één buurt kan, net als één elektrische auto of één energieneutraal huis, het verschil niet maken. Ook kleine stapjes werken niet. Cramer pleit voor sprongsgewijze innovatie op weg naar een circulaire economie (waarin uiteindelijk alles wordt hergebruikt en verontreiniging niet meer voorkomt). “Dat betekent”, houdt Cramer haar zeer geïnteresseerde publiek in Vlissingen voor, “dat we bestaande economische modellen deels moeten verlaten en bedrijven vaker moeten samenwerken in consortia. Straks gaat het niet meer om de verkoop van een product, maar om het leasen of delen ervan.”

Bedrijven, maar ook de keten, moeten zich anders organiseren en dat gaat niet van de ene op de andere dag. Samengevat zijn er vijf prioriteiten die leiden naar een duurzame delta. Allereerst een energieneutrale delta (verduurzaming van de gebouwde omgeving, industrie en mobiliteit. Cramer noemt ook de Zeeuwse getijdentechnologie en, in het kader van de biogebaseerde economie, bijvoorbeeld het kweken van algen en wieren in het water en biogewassen op het land). De andere prioriteiten zijn een klimaatadaptieve, grondstoffenefficiënte, gezonde en economisch sterke delta gericht op innovatie en nieuwe bedrijvigheid.

Succes dankzij nichemarkten en rock’n’roll
“Voor u staat een weinig benijdbaar schepsel van onze lieve Heer, namelijk een scheepsbouwer”, begint Hein van Ameijden, directeur van Damen Schelde Naval Shipbuilding, zijn lezing. Hij geeft aan dat de scheepsbouw de grootste mondiale crisis ooit beleeft. Er is te veel aanbod en te weinig vraag. De oorzaken zijn volgens hem conjunctureel, maar de afname van de vervoersvraag kan een structureel probleem worden. Damen heeft volgens hem last van de gedaalde olieprijs en de terugloop van het vervoer, maar is robuuster en – zij het wat minder dan voorheen – winstgevend, doordat de verschillende bedrijfsonderdelen zich richten op nichemarkten, zoals de superjachtenbouw bij Amels. De marinewerf in Vlissingen floreert als nooit tevoren en het terugbrengen van de onderzeebootbouw naar Nederland zorgt voor een flinke uitbreiding van de werkgelegenheid. Een onderzeeboot is, in vergelijking met tanks, vliegtuigen en fregatten een heel complex product en vraagt de hoogste mate van procesbeheersing én geheimhouding. Damen neemt zich voor ook daarmee de strijd te winnen.

Na zijn lezing neemt Van Ameijden deel aan het Maatschappijdebat. Jan Walhout vertelt over het ingenieursbureau Walhout Civil, waarvan hij samen met zijn broer (de oprichter) eigenaar is. Het bureau is actief in de constructieve waterbouw en het op orde houden van vaarwegen in Nederland en daarbuiten. “Het cruiseschip Costa Concordia is in 2012 voor de Italiaanse kust aan de grond gelopen en gekapseisd, met vele doden als gevolg. Wij zijn drie jaar lang actief betrokken geweest bij de berging.” Hoe zij de klus hebben gekregen? “We hebben lef en pakken tenders op een rock’n’roll-manier aan.” En zo levert het debat meer opmerkelijke uitspraken op.
Jan Walhout: “De ingenieur in Nederland is heel erg beperkt door wet- en regelgeving.”
Jacqueline Cramer: “Een overheid moet aanbesteden.” Hein van Ameijden: “Dat is dus verkeerd. Daar worden we toe gedwongen omdat het proces belangrijker is dan de uitkomst. De overheid neemt daarmee een zware verantwoordelijkheid op haar schouders, die ik niet verantwoord vind.”
Toine Poppelaars, dijkgraaf: “Met het ministerie van VROM hebben we mooie afspraken over duurzaamheid (o.a. terug leveren energie aan het net, red.) en dan zegt het ministerie van Financiën: daar heb ik 25 procent van nodig. Dat is wel eens lastig.”
En: “Het is nu 250 keer zo veilig als in 1953.”
Jo-Annes Debat, gedeputeerde in Zeeland namens het CDA: “Als provincie omarmen we de circulaire economie. De provincie verandert, dat levert kansen op en laten we als Zeeland en de industrie die stappen als eerste zetten.”

Cees de Hooge verguld met zilveren penning
Cees de Hooge is al tientallen jaren actief betrokken bij De Maatschappij. Begin dit jaar heeft hij het voorzitterschap van het departement Zeeland, waar hij eerder ook penningmeester was, overgedragen aan Jorrit Snijder. Hoog tijd om de zilveren penning van De Maatschappij na lange tijd weer eens uit de kast te halen, aldus voorzitter Luuc Mannaerts. Hij overhandigt De Hooge de penning en bijbehorend getuigschrift tijdens de afsluiting van het jaarcongres.
 “Tijdens jouw werkzame leven als directievoorzitter van de Rabobank Walcheren/Noord-Beveland, ben je een trekker geweest in het bestuur en heb je de link met het landelijk bestuur enorm aangetrokken.

Nu heb je je wat teruggetrokken in Zeeland, maar je houdt nog steeds onze penningmeester en het landelijk bestuur scherp vanuit de commissie Financiën”, aldus Mannaerts. Volgens hem geeft De Hooge door zijn betrokkenheid met opleidingsinstituten in de provincie een stukje terug aan de maatschappij en het onderwijs. “Cees, wij danken je voor je enorme inzet, die net als dit jaarcongres een enorm hoogtepunt heeft bereikt.” De Hooge zelf is compleet verrast. Hij weet uit ervaring “dat dit soort penningen niet vaak wordt afgegeven.” “Ik heb vooral een goed gevoel bij het feit dat alles wat je doet in Zeeland herkenbaar is en de menselijke maat kent.”

Edwin Vinke’s Zilte Zeeuwse Zaligheden
Chef-kok Edwin Vinke van tweesterrenrestaurant De Kromme Waterging in Hoofdplaat zet voorafgaande aan het dinerbuffet in het CineCafé zijn culinaire handtekening met een ‘half-om-half’ hamburger, gemaakt van gemalen kabeljauwbuik en gehakt van eigen varkens. Zonder toevoegingen. “Ik zag bij de visboer dat al die kabeljauwbuiken rechtstreeks de vuilbak ingingen. Dat vond ik heel erg zonde”, aldus Vinke eerder die middag tijdens het Maatschappijdebat onder leiding van gastvrouw en culinair journaliste Nelleke Launspach. Vinke haalt veel lekkers uit zee en zijn ‘tuin’ van een hectare, waar 270 verschillende soorten plantjes staan, waaronder aardappelrassen. Hij neemt de congresgangers mee naar de slikken en schorren en vertelt dat hij in gezuiverd zeewater kookt.

Tijdens de lunch staan, naast rijk belegde sandwiches, alikruiken of krukels op tafel. Zo klein dat je ze met een speld uit de schelpjes moet peuteren. Medewerkers van het CineCafé brengen niet alleen de hamburger, Grevelingen oesters, creuses en Zeeuwse garnalencocktails rond, maar verzorgen onder leiding van Sven Hardeman ook het dinerbuffet. Dat bestaat uit grote gekookte mosselen, zoute kabeljauw met worteltjes en gegrild Zeeuws spek met zuurkool en stroopvet. Bijzonder is het zeezoutfriet met zeewiermayonaise. De rauwe frietjes zijn kort gekookt in gezuiverd zeewater en gefrituurd in verse olie. Een aparte smaaksensatie die bij de meesten pas verdwijnt als ze genieten van de hangop met rood fruit.

Klik op de foto hieronder om de diavoorstelling van foto's van het jaarcongres te bekijken.
                                  

Jaarcongres 2017 in tropisch decor
Het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) is volgend jaar het decor van het landelijke jaarcongres van De Maatschappij. “Op donderdag 5 oktober 2017 presenteert het departement Amsterdam een  breed getrokken programma rond het thema Transformatie”, aldus bestuurslid Michiel Kasteleijn, die met ongeveer tien afgevaardigden naar Vlissingen is gekomen. “De  afgelopen jaren is het KIT bijna ten onder gegaan, maar het herleeft helemaal.  Het is nu onze thuisbasis, waar we sinds deze zomer onze bijeenkomsten houden. Wie via de hoofdingang binnenkomt en doorloopt naar achteren ziet ter linkerzijde een prachtige wand waarop de ruim dertig stichters van het KIT staan. Op de vierde plek schittert de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel.”